Đồng thuận với chủ trương lớn

Xây dựng, phát triển điện hạt nhân Việt Nam là một chủ trưởng lớn của Đảng, Nhà nước ta. Chủ trưởng này được bắt đầu triển khai thực hiện từ 15 năm nay với những bước chuẩn bị hết sức kỹ càng và tham vấn từ đông đảo người dân đến các tổ chức, chuyên gia, nước có nền công nghệ hạt nhân phát triển hàng đầu thế giới. Với mức độ quan trọng và có vai trò đặt biệt đối với nền kinh tế đất nước, vấn đề này cũng đã không ít lần “hâm nóng” nghị trường Quốc hội, được Bộ Chính trị cân nhắc quyết định…

Việc quyết định lựa chọn Ninh Thuận làm “cơ sở” để xây dựng Nhà máy điện hạt nhân được dựa trên nhiều kết quả nghiên cứu khảo sát, đánh giá điều kiện của Việt Nam với sự tham gia của nhiều tổ chức và các nước có nền công nghệ điện hạt nhân phát triển trên thế giới. Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận I đặt tại xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận; Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 đặt tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận. Đến nay, sau nhiều năm chuẩn bị, dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 đã khởi công xây dựng hệ thống điện phục vụ cho xây dựng Nhà máy.

Với chủ trương đúng đắn và sự chuẩn bị kỹ càng, Dự án điện hạt nhân không chỉ nhận được sự đồng thuận, ủng hộ lớn của đông đảo người dân cả nước và địa phương Ninh Thuận mà còn nhận được sự đồng thuận cao của quốc tế.

Theo ông Hoàng Ngọc Thái - Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận, kể từ khi Ninh Thuận được lựa chọn làm địa điểm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân, người dân trong tỉnh mặc dù vẫn còn đôi chút băn khoăn nhưng rất phấn khởi, chờ đợi ngày khởi công và đón dòng điện đầu tiên. Đây là sự khẳng định vị thế của Ninh Thuận, với thời cơ mới mang đến cho địa phương.

"Địa điểm xây nhà máy điện là hai xã anh hùng trong chiến tranh, dân nghe nói xây nhà máy cũng lo. Lo thì lo vậy nhưng xã là xã anh hùng, Đảng, Chính phủ nói là dân nghe. Chính phủ đã quyết thì dân cũng đồng tình nhưng phân vân thì vẫn còn phân vân. Hy vọng Chính phủ lắng nghe những phân vân của người dân" - ông Hoàng Ngọc Thái chia sẻ.

Bên cạnh sự ủng hộ của đông đảo người dân, trong quá trình triển khai Chương trình Điện hạt nhân Việt Nam cũng đã nhận được sự đồng thuận, đồng hành của nhiều bạn bè quốc tế. Việc các nước như phát triển như: Nga, Nhật Bản, Pháp, Mỹ sẵn sàng làm đối tác của Việt Nam để nghiên cứu xây dựng điện hạt nhân trong thời gian qua cho thấy sự quan tâm của các đối tác và niềm tin vào Việt Nam rất lớn. Thực tế, các nước này đã có nhữngg động thái hỗ trợ Việt Nam trong công tác chuẩn bị các bước cần thiết như đào tạo nhân lực, truyền đạt kinh nghiệm, khảo sát, tư vấn, nghiên cứu… rất có ý nghĩa.

Điều này khẳng định, Việt Nam không đơn độc trên con đường phát triển điện hạt nhân. Chủ trương lớn của Chính phủ Việt Nam đã nhận được sự đồng thuận cao. Giúp Việt Nam tự tin hơn cho các nhà quyết sách điện hạt nhân và đem đến niềm tin nhiều hơn cho người dân nước ta. Điều này cũng tạo ra cơ hội để các cơ quan có trọng trách, các nhà quản lý và các nhà chuyên môn trong nước rút kinh nghiệm, học hỏi những “người bạn đồng hành” nhằm tránh những vấp ngã không đáng có trên bước đường xây dựng nền công nghiệp điện hạt nhân non trẻ.

Vẫn còn những băn khoăn

Trong bối cảnh Việt Nam là một quốc gia mới phát triển lĩnh vực điện hạt nhân, yếu tố đồng thuận trong xã hội là rất quan trọng. Mặc dù lạc quan, phấn khởi ủng hộ phát triển điện hạt nhân, nhưng bên cạnh đó vẫn còn những băn khoăn của người dân địa phương.

Băn khoăn, lo lắng đầu tiên của người dân địa phương có Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là tương lai công việc, cuộc sống nơi ở mới sẽ ra sao. Nhấn mạnh điều này, ông Hoàng Ngọc Thái cho biết "Dân hai xã chủ yếu đang làm nghề thủy sản. Theo khảo sát bước đầu, hai xã có 2.600 dân, công tác di dân sẽ tốn khoảng 700 tỷ đồng, như vậy mỗi người chưa được  300 triệu đồng. Vậy dân sẽ lo nhà cửa, chuyển đổi nghề thế nào?”. Bên cạnh đó, người dân cũng chưa hết băn khoăn về sự an sự an toàn của 2 Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận đi vào vận hành, khi mà hậu quả về vụ nổ Chernobyn và động đất sóng thần tại Nhật Bản xẩy ra 4 năm về trước vẫn ám ảnh người dân.

Để dẹp bỏ đi những băn khoăn, lo ngại về điện hạt nhân, theo các chuyên gia, công việc đầu tiên là cần phải đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu rõ được sự cần thiết và tính an toàn của điện hạt nhân của Việt Nam. Mặt khác, các chủ đầy tư phải có cam kết rõ ràng, cụ thể, công khai minh bạch về cơ chế chính sách ưu đãi dài hạn với địa phương và người dân; phải có sự giám sát của người dân bằng hệ thống quan trắc, để theo dõi độ an toàn, có chính sách đặc biệt về bồi thường tái định cư theo sự thỏa thuận với dân và địa phương, tránh áp đặt. Phải có tính toán đến giải quyết việc làm chuyển đổi nghề nghiệp.

Đặc biệt, xây dựng Nhà máy điện hạt nhân phải không làm phá vỡ cảnh quan môi trường như khai thác cá, san hô, rùa biển, các loài nhuyễn thể... và đặc biệt ưu tiên đầu tư cho Ninh Thuận. Đồng thời, Chính phủ cần đầu tư nâng cấp hạ tầng kỹ thuật giao thông, xây tuyến đường ven biển dài 105km, dự án khoảng 5.300 tỷ đồng, đây cũng là tuyến đường phục vụ cho nhà máy sau này.