Ông Nguyễn Xuân, Chủ tịch UBND phường Hương Vân, Trưởng Ban quản lý khai thác cát sạn tập trung lòng sông Bồ cho biết, xuất phát từ việc khai thác cát, sạn trái phép diễn ra rất phức tạp trên địa bàn nên chính quyền địa phương đề xuất lãnh đạo thị xã lập phương án quản lý, khai thác cát, sạn tập trung. Khu vực được quy hoạch cách cầu Hiền Sĩ 150 m về phía thượng nguồn đến bãi bồi Lại Bằng với chiều dài 1,4 km, diện tích khai thác hơn 100ha, trữ lượng khai thác trong một năm là 160.000 m3. UBND phường thành lập Ban quản lý gồm 5 thành viên, tổ kiểm tra giám sát 6 thành viên có nhiệm vụ thực hiện tốt phương án quản lý khai thác cát, sạn. Có 52 thuyền đăng ký khai thác được đánh số thứ tự để dễ quản lý, kiểm tra. Các hộ được khai thác có nghĩa vụ đóng thuế tài nguyên và phí môi trường khoảng 11.000 đồng/m3. Ông Nguyễn Xuân khẳng định, sau 5 tháng triển khai, mô hình Ban quản lý của phường đã hoạt động hiệu quả và đi vào nề nếp, giải quyết được công ăn việc làm cho 200 lao động, và không còn tình trạng khai thác trái phép. Nguồn thu ngân sách cho địa phương cũng cải thiện đáng kể. Theo kế hoạch, nguồn thu này mỗi năm khoảng 1,7 tỷ đồng, nhưng sau 5 tháng đã thu được 1,1 tỷ đồng.

 

Bên cạnh mô hình quản lý khai thác ở Hương Vân, có nhiều giải pháp và mô hình khai thác cát lòng sông hiệu quả được các địa phương triển khai, không chỉ đáp ứng nhu cầu cát, sạn xây dựng mà còn tạo điều kiện ổn định kế sinh nhai và đời sống của những hộ dân sinh sống bằng nghề này. Có thể kể đến mô hình quản lý theo phương thức hợp tác xã ở Quảng Điền; ở một số địa phương quy hoạch bãi công cộng cho người dân có nhu cầu đến khai thác. UBND tỉnh cũng cấp phép khai thác cát, sạn lòng sông Huơng cho 2 doanh nghiệp (Phú Vĩnh và Tuyết Liêm), với điều kiện ngoài việc khai thác, các doanh nghiệp đồng ý cho những hộ dân có nhu cầu cùng khai thác tại vùng được cấp phép.

 Nói về thực trạng quy hoạch và xử lý khai thác cát, sạn lâu nay diễn ra trên địa bàn tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ cho rằng: “Lâu nay chúng ta mới chỉ giải quyết được phần ngọn. Trong khi đó, phần gốc của vấn đề là làm sao khai thác bền vững gắn với bảo vệ môi trường và đảm bảo an sinh xã hội vẫn chưa được chú trọng. Để xảy ra tình trạng khai thác cát, sạn trái phép là do các quy định liên quan đến hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực khai thác cát, sạn chưa đồng bộ, chưa quy định rõ trách nhiệm của các cấp, các ngành; công tác phối hợp giữa các cấp, các ngành vẫn chưa chặt chẽ, còn tình trạng đùn đẩy trách nhiệm; việc quản lý, bảo vệ nguồn tài nguyên cát, sạn tại một số địa phương chưa được quan tâm đúng mức; công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khai thác tài nguyên, khoáng sản chưa sâu”… Theo ông Phan Ngọc Thọ, nhu cầu sử dụng cát, sạn trong xây dựng là rất lớn, nhưng đây không phải là tài nguyên vô hạn. UBND tỉnh luôn tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân có điều kiện khai thác cát sạn vì đây là một nhu cầu chính đáng; ưu tiên cho số hộ làm nghề khai thác cát, sạn mưu sinh. Việc quản lý và khai thác tài nguyên cát, sạn hợp lý, vừa tạo điều kiện kế sinh nhai, ổn định cuộc sống của người dân sống bằng nghề khai thác cát và không tác động lớn đến môi trường, dòng chảy. Do vậy, các sở ngành liên qua, các địa phương cần phải siết chặt quản lý, đặc biệt là phải xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sạn; thực hiện thường xuyên, quyết liệt và theo đúng quy định của pháp luật.