Nợ bảo hiểm hàng trăm tỷ đồng

Theo đoàn kiểm tra liên ngành, tình hình thực hiện chính sách bảo hiểm cho người lao động ở các đơn vị vẫn còn bất cập. Nhiều doanh nghiệp chưa ký lại thỏa ước lao động tập thể, nội quy lao động được xây dựng từ năm 2007 đến nay không còn phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành. Các đơn vị không lập biểu mẫu báo cáo tăng giảm, điều chỉnh trong công tác thu nộp BHXH; chưa thanh toán và chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, phục hồi sức khỏe kịp thời cho người lao động. Lao động làm công việc nặng nhọc, độc hại nhưng vẫn không xây dựng thang bảng lương phù hợp. Lao động đã hoàn thành thời gian học việc vẫn chưa được ký hợp đồng.

Tổ chức công đoàn có quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH (ảnh minh họa)

Qua kiểm tra, đã chấn chỉnh, yêu cầu truy thu số tiền mà doanh nghiệp đóng thấp hơn lương thực hưởng của người lao động; thu hồi số tiền đã giải quyết chế độ ốm đau không đúng quy định; chốt số bảo hiểm đúng thời điểm đóng khi doanh nghiệp phá sản...Tất nhiên, không phải đơn vị nào cũng cố tình lách luật. Nhiều đơn vị không am hiểu luật BHXH, không nắm rõ quy trình giải quyết các chế độ dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi của người lao động trong nhiều năm.         

Nổi lên ở các doanh nghiệp là tình trạng nợ BHXH. Tính đến thời điểm này, các doanh nghiệp nợ BHXH lên đến 130 tỷ đồng. Ngoài việc khởi kiện các doanh nghiệp vi phạm về BHXH thì các biện pháp khác đều không mấy khả thi. Đơn cử, việc phạt vi phạm hành chính thì mức phạt tối đa cũng chỉ 75 triệu đồng. Với mức phạt này các doanh nghiệp thường chọn cách nộp phạt, thậm chí chây ỳ không thực hiện quyết định xử phạt hành chính.

Trao quyền khởi kiện cho công đoàn

Theo quy định mới, Luật BHXH chấm dứt quyền khởi kiện của cơ quan BHXH và chuyển sang tổ chức công đoàn. Việc trao quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH cho công đoàn là quy định phù hợp với tình hình mới, nâng cao vị thế của tổ chức công đoàn trong các doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp tổ chức công đoàn có thêm cơ sở để thực hiện tốt vai trò đại diện cho tiếng nói, quyền lợi hợp pháp của người lao động. Tuy nhiên, số đơn vị cần khởi kiện quá lớn, thời gian theo đuổi các vụ kiện dài và tốn kém, nếu dồn hết về cho tổ chức công đoàn sẽ rất khó khăn.

Tổ chức công đoàn có quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH (ảnh minh họa)

Nhiều ý kiến cho rằng, hoạt động của tổ chức công đoàn trong một số doanh nghiệp hiện vẫn còn hình thức, ngại đụng chạm khi doanh nghiệp vi phạm pháp luật về BHXH. Đội ngũ cán bộ công đoàn hoạt động kiêm nhiệm, bán chuyên trách trong các doanh nghiệp vẫn phụ thuộc vào chủ lao động. Thế nên, tổ chức công đoàn chưa thật sự chủ động hoặc quyết liệt trong giám sát, can thiệp kịp thời hoặc khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật của chủ lao động là điều dễ hiểu. Trong khi đó, tổ chức công đoàn kiện doanh nghiệp nợ BHXH cần phải được người lao động ủy quyền. Nếu người lao động không biết về tình trạng nợ BHXH của doanh nghiệp, không ủy quyền sẽ dẫn đến việc các doanh nghiệp nợ BHXH với số tiền lớn nhưng không ai đứng ra khởi kiện, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người lao động.

Ông Trần Hữu Cáo, Chủ tịch Công đoàn các khu công nghiệp tỉnh cho hay: Khu công nghiệp, nơi có 18.000 lao động đang làm việc tại 46 doanh nghiệp nhưng không có tình trạng nợ đọng BHXH kéo dài. Công đoàn cơ sở đã chọn giải pháp an toàn khi thường xuyên cập nhật thông tin nợ BHXH để kịp thời nhắc nhở các doanh nghiệp, không để tình trạng nợ BHXH dây dưa. Chúng tôi không muốn khởi kiện vì thủ tục rườm rà nhưng nếu quyền lợi người lao động không được bảo đảm thì sẽ thực hiện theo luật định.

Theo ông Trần Quang Vinh, Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh, thực tế là lực lượng cán bộ công đoàn chưa nắm chắc những quy định pháp luật tố tụng nên sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH. Trong quá trình khởi kiện và tham gia tố tụng dân sự, công đoàn với tư cách người khởi kiện vẫn phải đóng nhiều loại phí. Đây cũng là khó khăn không nhỏ đối với tổ chức công đoàn khởi kiện vi phạm về BHXH.

Để đạt được hiệu quả, đòi hỏi phải có thời gian, sự phối hợp chặt chẽ, đầy trách nhiệm giữa công đoàn, BHXH, tòa án nhân dân nhằm chống thất thu nợ BHXH và đảm bảo quyền lợi của người lao động. Thừa Thiên Huế là một trong 4 tỉnh được Bảo hiểm xã hội Việt Nam chọn làm thí điểm về thanh tra chuyên ngành BHXH. Đây sẽ là điều kiện thuận lợi để xây dựng quy trình chuẩn về thanh tra, không chỉ giúp việc thu hồi nợ BHXH tốt hơn mà còn tạo điều kiện để các doanh nghiệp tiếp cận chính sách BHXH một cách đầy đủ. Đoàn kiểm tra liên ngành sẽ tăng cường làm việc với các đơn vị nợ BHXH, đôn đốc thu hồi nợ; kiểm tra việc thực hiện đóng BHXH và việc chấp hành pháp luật công đoàn tại các đơn vị sử dụng lao động hoạt động trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, các ngành chủ động tổ chức các buổi tập huấn, phổ biến Luật BHXH sửa đổi, gắn với đối thoại giữa cơ quan BHXH với các đơn vị sử dụng lao động về những vướng mắc trong quá trình triển khai luật...

Bài, ảnh: Huế Thu

Theo BaoThuaThienHue.vn