Tìm kiếm tin tức
Đơn vị hỗ trợ
Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng
Ngày cập nhật 14/11/2012

NGUYN TN DŨNG

y viên B chính tr, Th tướng Chính phủ

Tư tưởng kinh tế ct lõi trong các văn kin ca Ði hi Ðng ln th XI là tái cơ cu nn kinh tế, chuyn đi mô hình tăng trưởng, bo đm phát trin nhanh và bn vng.

Tin đ đ thc hin thành công nhim v này là trin khai hiu qu ba đt phá chiến lược; trong đó, hoàn thin th chế kinh tế th trường va là mt đt phá then cht, có tác đng trc tiếp đến quá trình tái cơ cu, chuyn đi mô hình tăng trưởng, li là nhim v không đòi hi nhiu ngun lc tài chính, nếu nhn thc đúng và quyết tâm cao có th hoàn thành cơ bn trong mt thi gian tương đi ngn.

I

Sau hơn 20 năm thc hin đường li đi mi, nước ta đã đt được nhng thành tu quan trng trong vic xây dng th chế kinh tế th trường đnh hướng XHCN. Nh đó, đã huy đng được các ngun lc cho phát trin, bo đm tc đ tăng trưởng cao, to nhiu vic làm và ci thin đi sng nhân dân.

Tuy nhiên, th chế kinh tế th trường vn chưa đng b, các yếu t ca kinh tế th trường chưa hình thành đy đ. Th trường đt đai còn nhiu vướng mc. Th trường tài chính phát trin không cân đi, th trường trái phiếu còn sơ khai, th trường chng khoán thiếu chiu sâu, chưa tr thành mt kênh huy đng vn quan trng ca nn kinh tế, đang dn gánh nng lên th trường tín dng, làm cho th trường này rt d b tn thương. Th trường khoa hc công ngh chm phát trin. Th trường lao đng tuy đã khá hoàn chnh nhưng cht lượng ngun nhân lc thp cùng vi s bt hp lý v tin lương gia các khu vc đang là rào cn ln cho vic chuyn dch lao đng đến nhng lĩnh vc thiết yếu trong qun lý nhà nước và cung cp dch v công. Giá c mt s hàng hóa và dch v chưa bù đp được chi phí, chưa theo cơ chế th trường, làm cn tr vic thu hút ngun lc và công ngh cao cho phát trin.

Th chế kinh tế th trường là mt chnh th gm nhiu loi th trường vn đng đng b trong chnh th đó. Mt loi th trường không phát trin đy đ s kìm gi s vn đng ca các th trường khác và làm cn tr s vn đng chung. Trong bi cnh đó, rt d dn đến s can thip hành chính vào các quá trình kinh tế. S can thip này có th gii quyết nhng khó khăn trước mt nhưng chi phí s ln hơn cơ hi to ra và làm sai lch quá trình phát trin. Rt cuc, nhng vn đ cơ bn vn không được gii quyết. Ðây có th là mt nghch lý trong s vn đng ca tư duy mà nhng người làm công tác qun lý phi nhn thc được đ cách hành x đúng đn và nht quán.

T thc tin này, trong năm 2012, phi tp trung sc hoàn thin th chế kinh tế th trường theo quan đim đã được Ði hi Ðng ln th XI xác đnh.

Trong điu kin toàn cu hóa và cnh tranh gay gt, đ đt nước có th tăng tc phát trin, rút ngn khong cách vi các nước trong khu vc, phi xây dng th chế kinh tế th trường hin đi, to điu kin cho các ngun lc dch chuyn trong các ngành và đến các vùng ca đt nước theo tín hiu ca th trường quanh trc li nhun bình quân, bo đm s phát trin hài hòa, cân đi ca nn kinh tế. Ðiu này s kích thích các doanh nghip phát trin ngun nhân lc, ng dng và sáng to công ngh sn xut và công ngh qun lý mi, to lp li thế cnh tranh đng đ tìm kiếm li nhun vượt tri so vi các ch th kinh doanh khác, qua đó thúc đy s chuyn dch tương đi liên tc cơ cu đu tư, sn xut, to ra mt nn kinh tế có kh năng sáng to cao vi nhiu sn phm mi, bo đm hiu qu và sc cnh tranh ca nn kinh tế. Ðây chính là bin chng ca s phát trin.

Phi t nhng đc đim ca th chế kinh tế th trường hin đi đ làm chun mc cho quá trình hoàn thin th chế. Có th nêu ra nhng đc trưng cơ bn sau đây:

Th nht, các loi th trường phát trin đng b, các yếu t ca kinh tế th trường hình thành đy đ, vn đng cùng nhp, h tr ln nhau, cùng tương tác trong mt chnh th thng nht. Ðây là điu kin đ th trường vn hành thông sut, các ngun lc dch chuyn thun li, được phân b hp lý, hiu qu.

Trong năm 2012 và c nhng năm tiếp theo, phi tp trung sc sa đi Lut Ðt đai, to điu kin hình thành loi th trường này, thúc đy s phát trin lành mnh ca th trường bt đng sn; phát trin th trường trái phiếu, m rng th trường bo him; phát trin mnh th trường khoa hc công ngh. Ðy mnh công tác đào to ngun nhân lc, nht là ngun nhân lc cht lượng cao gn vi ci cách tin lương, to điu kin cho th trường lao đng vn hành thông sut. Kiên trì thc hin l trình giá th trường đi vi nhng sn phm Nhà nước còn đnh giá...

Th hai, th chế kinh tế th trường hin đi đòi hi phi to lp được môi trường cnh tranh bình đng gia các ch th tham gia th trường. Cnh tranh là thuc tính ca kinh tế th trường, là mt trong nhng tiêu chí đo lường tính th trường ca nn kinh tế. Mt th trường cnh tranh cao có tác dng kim gi giá tt hơn s kim soát giá ca Nhà nước. Ðiu quan trng là cnh tranh buc doanh nghip phi tiết gim chi phí, nâng cao năng sut, bo đm hiu qu. Chính ph s ch đo rà soát, đánh giá mc đ cnh tranh trong tng ngành sn xut, dch v, loi b s phân bit đi x còn tn ti trong thc tế gia các doanh nghip thuc các thành phn kinh tế. Hoàn thin pháp lut v cnh tranh, kim soát đc quyn t nhiên; tăng cường năng lc ca cơ quan bo v tài sn trí tu và cơ quan qun lý cnh tranh trong vic x lý các v vic cnh tranh không lành mnh và li dng v thế thng lĩnh th trường đ hn chế cnh tranh.

Th ba, thc hin công khai minh bch và trách nhim gii trình v các chính sách qun lý, các đ án phát trin cũng như trong hot đng ca các ch th kinh doanh. Th chế kinh tế th trường cùng vi tác đng ca quá trình m ca, hi nhp gn lin vi vic hình thành cu trúc đa s hu và cơ cu đa ch th kinh tế dn đến s hình thành các "nhóm li ích". V khách quan, các "nhóm li ích" này có th tác đng đến quá trình ra quyết đnh. Công khai minh bch không nhng to cơ hi bình đng trong tiếp cn thông tin, mà quan trng hơn, thc hin công khai minh bch và đ cao trách nhim gii trình, to điu kin cho người dân giám sát các quyết đnh ca các cơ quan qun lý, là bin pháp cơ bn đ ngăn nga tham nhũng và s tác đng ca các "nhóm li ích" vào quá trình ra quyết đnh, bo đm cho các quyết đnh theo chun "giá tr chung", vì li ích ca đt nước. Công khai minh bch cũng hn chế đu cơ, gim chi phí kinh doanh và tăng hiu qu ca th trường.

Trong nhng năm qua, nh thc hin Lut Ban hành các văn bn quy phm pháp lut cũng như hot đng cht vn trong các kỳ hp Quc hi và HÐND các cp, chúng ta đã đt được nhng tiến b rt ln v thc hin công khai, minh bch và trách nhim gii trình ca các cơ quan nhà nước. Tuy vy, kết qu này vn chưa đáp ng được yêu cu.

T quan đim chính tr ch  đo là Ðng và Nhà nước ta phi bo đm quyn ca người dân trong tiếp cn thông tin và phn bin xã hi, Chính ph s nghiên cu hoàn thin các quy đnh v công khai thông tin và quyn tiếp cn thông tin, đng thi tăng cường đi thoi chính sách, các đ án phát trin gia các cơ quan qun lý nhà nước vi các chuyên gia đc lp và người dân, không ch công đon "hu kim" như đang làm hin nay mà quan trng hơn là công đon "tin kim", trước khi các quyết đnh được ban hành. Tiếp tc đi mi và nâng cao cht lượng hot đng cht vn và tr li cht vn, tp trung vào nhng ni dung thuc chính sách phát trin và tác đng ca nó đến các tng lp dân cư.

Th tư, th chế kinh tế th trường hin đi trong điu kin toàn cu hóa và hi nhp kinh tế quc tế ngày càng sâu rng đòi hi phi đnh v li mi quan h gia Nhà nước và th trường. Theo đó, Nhà nước chuyn t vic can thip trc tiếp vào các quá trình kinh tế sang thc hin chc năng kiến to phát trin: bo đm n đnh kinh tế vĩ mô, to lp môi trường thun li cho đu tư và kinh doanh; to cơ chế phát trin và nâng cao cht lượng các dch v công.

Mt thách thc đt ra cho qun lý ca Nhà nước trong điu kin toàn cu hóa là mi biến đng trên th trường thế gii tác đng rt nhanh, rt mnh đến th trường trong nước. Tình hình đó đòi hi Nhà nước phi nâng cao năng lc d báo và kh năng phn ng chính sách nhm hn chế nhng tác đng xu đến nn kinh tế. Kinh tế th trường và toàn cu hóa cũng làm cho mt b phn dân cư d b tn thương, làm gia tăng chênh lch giàu nghèo. Nhà nước cn có các chính sách đúng đn, s dng nhng công c điu tiết nhm khc phc mt trái ca kinh tế th trường và quá trình toàn cu hóa, bo đm tăng trưởng kinh tế đi đôi vi tiến b và công bng xã hi. Cn khng đnh rng th trường hot đng theo quy lut ca nó, trước hết là quy lut cnh tranh, quy lut li nhun. S phát trin theo đnh hướng XHCN là chc năng ca Nhà nước. Mt mt, Nhà nước cn phát huy "sc mnh t điu chnh" ca th trường, mt khác phi "hóa gii" được tác đng tiêu cc ca th trường, bo đm đnh hướng ca s phát trin. T đó, vai trò ca Nhà nước không h gim đi mà phi được tăng cường trên nhng ni dung mi, theo nhng phương thc tác đng mi.

Phi t nhng quan đim cơ bn v xây dng Nhà nước pháp quyn XHCN mà Ði hi Ðng ln th XI đ ra mà hoàn thin b máy nhà nước các cp c v chc năng, cơ cu t chc, các quy đnh v phân cp và gii quyết đúng đn mi quan h gia nhà nước và th trường.

Th năm, mt th chế kinh tế th trường hin đi phi hướng v người tiêu dùng, ly người tiêu dùng làm ch th. Phi không ngng hoàn thin các thiết chế bo v quyn li người tiêu dùng, phát trin các trung tâm bo v người tiêu dùng. Chính ph s tp trung ch đo hoàn thin các tiêu chun k thut, tiêu chun v sinh an toàn thc phm; tăng cường công tác kim tra hàng hoá nhp khu và hàng hóa lưu thông trên th trường ni đa; b sung các chế tài x lý nghiêm các vi phm. Rà soát, hoàn thin các văn bn hướng dn Lut Bo v người tiêu dùng đ đưa pháp lut vào cuc sng; to lp các cơ s pháp lý đ khuyến khích phát trin các t chc phi chính ph v bo v người tiêu dùng.

Mt th chế kinh tế th trường hin đi vi nhng đc đim nêu trên s to điu kin đ đt nước tn dng cơ hi, vượt qua thách thc trong mt thế gii đang toàn cu hóa ngày càng sâu rng và cnh tranh gay gt.

II

Khi nói các đt phá chiến lược là tin đ ca tái cơ  cu nn kinh tế, chuyn đi mô hình tăng trưởng hoàn toàn không có nghĩa là phi đi thc hin xong các đt phá mi thc hin tiến trình này. Các tin đ đã hình thành và s được hoàn thin trong sut quá trình phát trin. Tái cơ cu là công vic din ra tương đi liên tc dưới tác đng ca cuc cách mng khoa hc - công ngh và s dch chuyn li thế cnh tranh gia các quc gia cũng như trong tng doanh nghip. Chính trên quan đim đó và t tm nhìn ca Chiến lược phát trin kinh tế - xã hi 2011 - 2020, Hi ngh Trung ương 3 khóa XI đã đt yêu cu thc hin tái cơ cu nn kinh tế, chuyn đi mô hình tăng trưởng ngay trong thi kỳ kế hoch 2011 - 2015.

Mc tiêu ca tái cơ cu nn kinh tế, chuyn đi mô hình tăng trưởng là thúc đy chuyn dch cơ cu kinh tế và cơ cu các ngành sn xut, dch v theo yêu cu nâng cao năng sut, cht lượng, hiu qu và sc cnh tranh trên th trường trong nước và quc tế đ có th tham gia vào nhng công đon có giá tr gia tăng cao trong mng sn xut và chui cung ng khu vc và toàn cu. Theo mc tiêu này, quá trình tái cơ cu kinh tế s được thc hin đng b trên các ni dung sau:

Mt là, tái cơ cu các ngành sn xut và dch v. Trong công nghip là chuyn t mt ngành công nghip gia công lp ráp có hàm lượng khoa hc công ngh và giá tr gia tăng thp, sang phát trin các ngành chế to và chế biến có giá tr gia tăng cao, tp trung phát trin các sn phm công nghip h tr và mt s sn phm công ngh cao mà nước ta có tim năng và li thế.

Nâng cao cht lượng các ngành dch v, nht là các ngành là "mch máu" ca nn kinh tế như các dch v tài chính, nâng cao năng lc qun tr, bo đm phòng tránh ri ro và an toàn h thng. Phát trin các dch v có giá tr gia tăng cao, các dch v h tr kinh doanh, đi mi cơ chế nhm khuyến khích phát trin và nâng cao cht lượng các dch v công.

Trong nông nghip là phát trin nn nông nghip hàng hóa ln, có năng sut, cht lượng và hiu qu cao; gn phát trin nông nghip vi xây dng nông thôn mi và ci thin đi sng nông dân. Thúc đy chuyn dch cơ cu kinh tế trong nông nghip và nông thôn. Ðưa công nghip và khoa hc công ngh tác đng vào nông nghip trên tt c các công đon t nuôi trng, chăm sóc, thu hoch, bo qun, chế biến đến phân phi. Gn vic áp dng khoa hc công ngh vi t chc sn xut, phát trin các mô hình sn xut ln, tng bước hình thành các t hp nông công nghip công ngh cao; gn kết các công đon ca quá trình tái sn xut trong mt chui giá tr bo đm phân phi hài hòa li ích gia các công đon trong chui giá tr đó. Ðây là con đường cơ bn đ phát trin nông nghip bn vng.

Hai là, tái cơ cu doanh nghip. Quá trình tái cơ cu nn kinh tế được m đường t các chính sách vĩ mô nhưng li phi được thc hin trong tng doanh nghip. Tái cơ cu doanh nghip là cơ s to nên din mo mi ca nn kinh tế. Ð tái cơ cu doanh nghip, phi ng dng nhng thành tu mi nht v khoa hc công ngh trong sn xut và qun lý, phi đi mi mô hình t chc và phương pháp qun tr doanh nghip phù hp vi s thay đi công ngh sn xut và s phát trin ca th trường nhm tăng sc cnh tranh ca doanh nghip.

Ba là, điu chnh chiến lược th trường. Toàn cu hóa và hi nhp kinh tế quc tế m ra th trường rng ln cho doanh nghip tăng kh năng tn dng li thế do quy mô các d án đu tư và tiêu th sn phm. Tuy nhiên, toàn cu hóa cũng làm tăng tính tuỳ thuc ln nhau gia các nn kinh tế, nht là nhng nn kinh tế có đ m ln như nước ta. Ðiu đó cũng d dn đến nhng bt đnh nhiu khi vượt khi kh năng d báo. Vì vy, phi đa dng hóa sn phm và th trường xut khu, hn chế s l thuc vào mt s ít th trường, đng thi phi hết sc coi trng th trường ni đa, nht là đa bàn nông thôn. Ði vi th trường xut khu, điu quan trng không ch là tăng xut khu vào tng quc gia, vùng lãnh th mà là xâm nhp vào chui giá tr trong bi cnh mng sn xut và chui giá tr toàn cu ngày càng phát trin. Tình hình đó đt ra yêu cu phi hình thành chui cung ngay trên th trường trong nước. Ðây là con đường đ phát trin thương mi bn vng.

Gn kết và thc hin đng thi vi tái cơ cu các lĩnh vc nêu trên là tái cơ cu đu tư phát trin kết cu h tng kinh tế xã hi theo mt quy hoch và mt h thng phân cp được rà soát cht ch theo tm nhìn dài hn và tư duy liên vùng. Khc phc tình trng đu tư dàn tri, phân tán, tp trung cho các công trình thiết yếu, sm đưa vào khai thác, to điu kin cho các yếu t sn xut dch chuyn thun li đến nhng vùng có tim năng phát trin, góp phn gim chi phí vn ti, nâng cao năng lc cnh tranh ca nn kinh tế. Gim t trng đu tư công trong tng đu tư xã hi; hoàn thin cơ chế khuyến khích đ thu hút mnh đu tư ca khu vc tư nhân và các doanh nghip nước ngoài, phát trin các phương thc đu tư, đc bit là phương thc hp tác công - tư (PPP), nâng cao hiu qu đu tư.

Các ni dung cơ cu li nn kinh tế phi được thc hin trong sut quá trình công nghip hóa nhưng phi được bt đu nhng lĩnh vc cp bách nht, đó là tái cơ cu đu tư, trng tâm là đu tư công; tái cơ cu th trường tài chính, trng tâm là h thng các ngân hàng thương mi và tái cơ cu doanh nghip nhà nước, trng tâm là các tp đoàn kinh tế và tng công ty nhà nước. S la chn này là rt đúng đn và cn thiết vì đây là nhng lĩnh vc hiu qu còn thp, chưa tương xng vi ngun lc b ra và tim n nguy cơ gây bt n kinh tế vĩ mô, nh hưởng tiêu cc đến s phát trin bn vng ca nn kinh tế. Tái cơ cu các lĩnh vc này còn có tác đng thúc đy quá trình tái cơ cu theo các ni dung toàn din nêu trên. Chính ph đang ch đo sát sao vic xây dng đ án tái cơ cu trong tng lĩnh vc đ trin khai mnh m theo nhng quy trình cht ch cho tng bước vi nhng mc tiêu c th đt ra cho mi bước, xác đnh rõ các tiêu chí đo lường và đánh giá kết qu. Yêu cu đt ra là phi bo đm s đng b khi thc hin tái cơ cu các lĩnh vc nói trên do mi quan h h tr ln nhau gia chúng, đng thi tăng cường công tác giám sát vic thc hin mi b, ngành, đa phương và tng doanh nghip, gi vng n đnh kinh tế vĩ mô, không gây xáo đng ln cho nn kinh tế, "rút dây" mà không "đng rng".

Tái cơ cu nn kinh tế đt ra yêu cu chuyn đi mô hình tăng trưởng. Ngược li, chuyn đi mô hình tăng trưởng là ni dung cơ bn ca tái cơ cu doanh nghip, là điu kin đ tăng hiu sut s dng vn, nâng cao hiu qu và sc cnh tranh ca nn kinh tế, có tác đng mnh m đến tái cơ cu đu tư và tái cu trúc th trường tài chính, góp phn gim thiu chi phí ca quá trình tái cơ cu. Phi chuyn mnh t tăng trưởng theo chiu rng da vào tăng vn đu tư, khai thác tài nguyên đang ngày càng cn kit và ngun nhân lc cht lượng thp sang mô hình tăng trưởng da vào vic áp dng nhng thành tu ca khoa hc công ngh, ngun nhân lc cht lượng cao và phương pháp qun tr hin đi; nâng cao mc đóng góp ca các yếu t tng năng sut vào tăng trưởng. Phát trin mnh công nghip chế to, chế biến, nht là các ngành công ngh cao, có giá tr gia tăng ln, gim t trng ca công nghip gia công trong tng giá tr sn xut công nghip.

Chuyn đi mô hình tăng trưởng va là yêu cu cp bách va là  nhim v lâu dài, gn vi phát trin ngun nhân lc và quá trình đi mi công ngh sn xut và qun lý. Ð thúc đy quá trình chuyn đi mô hình tăng trưởng, trong năm 2012, cùng vi vic sm phê duyt đ án phát trin th trường công ngh, Chính ph s ban hành các chính sách khuyến khích đi mi công ngh trong các doanh nghip; quy đnh tiêu chun công ngh trong Lut Ðu tư công và các d án đu thu; khuyến khích mnh các d án áp dng công ngh mi và các d án có lp trung tâm nghiên cu phát trin công ngh; tăng cường hp tác công - tư trong vic hình thành các qu đu tư mo him v khoa hc công ngh... Xây dng văn bn pháp lý cao hơn đ phát trin công nghip h tr.

Cùng vi tái cơ cu nn kinh tế, chuyn đi mô hình tăng trưởng, trong năm 2012 phi tiếp tc quán trit quan đim ch đo trong Kết lun s 02-KL/T.Ư ca B Chính tr, Ngh quyết s 11/NQ-CP ca Chính ph, tăng cường n đnh vĩ mô, kim chế lm phát và duy trì tăng trưởng hp lý, bo đm an sinh xã hi. Ðây là nhng nhim v rt nng n và khó khăn, nht là trong bi cnh kinh tế thế gii đang din biến phc tp, thm chí có nguy cơ rơi vào vòng suy thoái mi, đòi hi phi có s n lc vượt bc ca các ngành, các cp. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò m đường, to cơ chế, chính sách và ch đo thc hin nhưng kết qu phi được phn ánh trên tng cơ s sn xut, kinh doanh. Vì vy, doanh nghip phi là ch th, có vai trò quyết đnh.

Chúng ta có thun li cơ bn là đã to được s thng nht cao v nhn thc trong c h thng chính tr, có s quyết tâm cao trong các cơ quan qun lý nhà nước t Trung ương đến đa phương và cng đng doanh nghip. Phi chuyn nhn thc, quyết tâm thành hành đng và hành đng quyết lit đ vượt qua sc ỳ ca quá trình khi đng, đt tiến trình phát trin ca đt nước vào qu đo mi - Qu đo phát trin bn vng.

Đảng ủy Sở Tài chính

Các tin khác
Xem tin theo ngày  
Thống kê truy cập
Truy câp tổng 3.348.777
Truy câp hiện tại 913
Chung nhan Tin Nhiem Mang