Nguồn nước ngầm suy cạn

Nuôi trồng thủy sản từ lâu trở thành một hướng phát triển kinh tế chủ lực ở các vùng ven biển và đầm phá. Diện tích nuôi trồng ngày càng mở rộng, tất yếu phải cần một lượng nguồn nước ngọt bổ sung điều hòa độ mặn, đòi hỏi người dân khai thác một lượng nước ngầm rất lớn. Điều đáng quan tâm ở đây là trong khi ảnh hưởng biến đổi khí hậu, hạn hán kéo dài, các hồ chứa ngày càng thiếu nước trầm trọng thì việc khai thác ồ ạt, lãng phí khiến nguồn nước ngầm càng suy giảm, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất nông nghiệp.

Hồ Truồi ở mực nước chết

Tại xã Quảng Công (Quảng Điền) mấy năm gần đây có trên 30 ha lúa/vụ bị bỏ hoang do thiếu nước sản xuất. Các hồ chứa nhỏ trên địa bàn đều khai thác cạn kiệt, không đáp ứng nhu cầu tưới lúa. Một số diện tích đã chuyển sang trồng các loại cây, hoa màu chịu hạn nhưng do thiếu nước nên năng suất, hiệu quả kinh tế không cao. Nguyên nhân thiếu nước sản xuất lúa được ông Nguyễn Đính, Chủ tịch UBND xã Quảng Công cho biết, là do mấy năm gần đây hạn hán kéo dài và nguồn nước ngầm bị khai thác ồ ạt để phục vụ nuôi trồng thủy sản. Nước tại các hồ chứa nhỏ trên địa bàn xã ngày càng khô cạn, cộng với nguồn nước ngầm suy giảm.

Các xã ven biển, đầm phá, như Hải Dương (Hương Trà), Phú Diên (Phú Vang)... cũng tương tự. Ông Hoàng Trọng Đoài, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Diên cũng cho rằng, nguồn nước ngầm cạn kiệt một phần do mấy năm gần đây thường xảy ra hạn hán kéo dài, lại bị khai thác ồ ạt, lãng phí, không đúng quy định. Tình trạng khai thác rừng, đào ao nuôi tôm cũng là một trong những nguyên nhân khiến nguồn nước ngầm khô cạn... Chỉ còn hơn tháng nữa nông dân bước vào gieo cấy vụ đông xuân, nhưng tại các hồ chứa hiện đang thiếu nước khó đáp ứng nhu cầu sản xuất. Phương án trước mắt của địa phương là nạo vét kênh mương, sông hói, ao hồ, song nguồn nước ngầm khan hiếm nên không đảm bảo cứu hạn nếu nắng nóng kéo dài.

Hồ chứa ở mực nước chết

Ông Đỗ Văn Đính, Giám đốc Công ty TNHH NN 1 thành viên Quản lý-Khai thác công trình thủy lợi tỉnh cho biết, các hồ chứa nhỏ bị cạn kiệt đã đành, tại các hồ chứa lớn, như hồ Truồi, Thọ Sơn, Hòa Mỹ, hay các hồ thủy điện Bình Điền, Hương Điền, Tả Trạch... đang ở mực nước chết. Nếu như nhiều năm, thời điểm này trên địa bàn tỉnh đã xảy ra bão, lũ triền miên, thì năm nay lũ vẫn chưa đến, thậm chí nắng nóng vẫn còn diễn biến phức tạp là nguyên nhân khiến các hồ chứa lớn cạn nước. Mực nước trên sông Hương, sông Bồ, Ô Lâu, Đại Giang... cũng đang ở mức thấp. Đây là điều lo ngại không chỉ trong vụ hè thu, mà ngay cả vụ đông xuân.

Trước nguy cơ thiếu nước, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn yêu cầu các địa phương triển khai ngay các biện pháp nạo vét kênh mương, thủy lợi, các hồ chứa nhỏ nhằm tạo nguồn nước phục vụ sản xuất. Các hợp tác xã vận động xã viên, nông dân tổ chức gia cố đê bao, bờ thửa để kịp thời tích trữ nước khi có mưa. Các công ty thủy nông, đơn vị quản lý các hồ chứa thủy lợi, thủy điện cần kiểm tra, sửa chữa đê bao, hồ đập, hệ thống kênh mương, thủy lợi; theo dõi tình hình mưa lũ, có kế hoạch tích trữ nước đạt cao trình thiết kế, đồng thời thực hiện nghiêm chỉnh quy chế vận hành liên hồ đảm bảo quy trình phê duyệt.

Trong điều kiện biến đổi khí hậu, hạn hán diễn biến phức tạp, kéo dài thì việc quản lý, sử dụng nguồn nước ngầm một cách hợp lý là điều cần thiết. Các địa phương cần tuyên truyền, vận động người dân khai thác nguồn nước ngầm đúng mức, tránh lãng phí. Trước mắt, cũng như lâu dài, trong khai thác nguồn nước phục vụ sản xuất, phải gắn với trồng rừng để nâng độ che phủ, bảo vệ tầng nước ngầm. Hiện nay ngoài một số địa phương, như Phong Hải, Điền Hải (Phong Điền) thực hiện khá tốt việc trồng rừng trên cát ven biển; còn tại nhiều địa phương chưa thật sự quan tâm trồng rừng để chống cát bay, xói lở đất, bảo vệ nguồn nước ngầm là điều đáng lo ngại.